EEN GIGANTISCH BOUWWERK
Televisietoren Smilde bereikte zijn hoogste punt: 285 meter.
Ogen der noordelijke tv-kijkers zijn er verwachtingsvol op gericht.
In een van de bouwketen op het terrein van de televisietoren van Smilde staan ze allemaal keurig op een rijtje op tekening: . Zwollerkerspel – Markelo – Ugchelen – Hilversum – “Lopik – Goes – Roosendaal – Loon op Zand – Mierlo – Roermond – Hoogezand-Sappemeer – Irnsum – Hulsberg – Den Helder. Ziedaar Neerlands batterij van radiotorens, waarvan die van Smilde de hoogste is. Sinds gisteren tenminste, toen de antennedrager op de mast gezet werd, waarmee het gevaarte een totale van 285 meter bereikte, exclusief een buis van V/2 meter. Men begrijpt, dat het bereiken van het hoogste punt, dat ooit in Nederland met een toren is behaald, aanleiding was tot een klein meiboomfeestje. Ettelijke minuten zijn nodig om van de begane grond op hoogste verdieping van de betonschacht (de onderbouw) te komen. Die schacht is 86 meter hoog. We moesten een paar keer slikken om het snel verlopende luchtdrukverschil op te heffen. De liftcabine kan ongeveer zes mensen bergen. In de wand is een is een telefoontoestel ingebouwd en daarnaast staat en op een stuk paper een aantal telefoonnummers genoteerd.. Geen filmgrapjes in deze toren! Geen krantenverhaaltjes van dagen- of wekenlang opgesloten lift- gangers !…
Als de lift begint te stijgen, passeren we eerst twee deuren met patrijspoorten. Dat zijn dus kennelijk verdiepingen, en die geven je altijd nog een gevoel van houvast. Maar dan komt er tientallen seconden lang niets dan een wand van de gesloten koker…
Later zagen we dat zich boven de tweede verdieping een soort niemandsland bevindt. Een geweldige ruimte ruimte van tientallen meters hoogte (zie foto 3) waarin men tegen de onderkant van de 15e of 16e verdieping aankijkt. De etages 3 tot en met 14 bestaan eigenlijk alleen maar op tekening. Een loze ruimte dus, die men eventueel later nog eens in etages zou kunnen indelen.
Reportage-bordes
Intussen kwamen we op de 19e verdieping, waar we uitstapten. Dit is het reportage bordes, zei de chef monteur der PTT, M. Noordijk, die met ons mee ten hemel gereisd was. Meneer Bos noemde dit later een „glazen trommel”, omdat dit bordes een van de buiten de schacht stekende ringen is, die helemaal in het rond van glasramen is voorzien.
Het reportage-bordes is bedoeld voor het opnemen van televisiereportages van gebeurtenissen in de directe omgeving van de toren. Zon reportage zou eventueel direct door-de in de toren te bouwen zender uitgezonden kunnen worden, maar het schijnt dat men haar voorlopig eerst via Hilversum laat lopen.
foto:1. Men hoeft niet in een vliegtuig te klimmen om de akkers rond Smilde als gekleurde blokjes in het Drentse veld te zien liggen. Eén stap in de lift van de Smilder televisietoren en na enkele minuten biedt de top U van bijna 300 meter hoogte dit fraaie landschap. foto:2. Twee met ramen omringde bordessen: de eerste voor zender apparatuur en bedieningspersoneel en de tweede voor het opnemen van reportages. foto:3. Boven de tweede verdieping komt er een hele poos niets. Men kijkt hier tegen een veel hoger gelegen verdieping aan. foto:4. De zenderpanden liggen gereed voor transport naar de top, waar zij op de antennedrager worden gemonteerd.
Met kantine
De tweede „glazen trommel” ligt enige verdiepingen lager. Het is de zenderverdieping waar dus de zendapparatuur wordt opgesteld en waar het bedienend personeel (gemiddeld 5 man) vertoeven zal. Daarom bevinden zich op deze etage ook kantoorruimten, een werkplaats, een meetkamer en een kantine. Daarom ook zijn hier dubbele ramen langs het bordes gebouwd en komt er centrale verwarming. Tussen de beide glazen trommels in liggen twee betonnen ringschijven, welke bestemd zijn voor het opstellen van de straalverbindingsapparatuur: parabolen en andere opvang-constructies, zoals men die ook wel bij radar ziet.
Eigen stroom
De bovenzijde van de betonnen schacht, wordt eveneens in het rond afgesloten met ramen. Bijna helemaal onderin, op de tweede verdieping, is een diesel aggregaat van 90 p.k opgesteld, welke gebruikt kan worden als de elektriciteitstoevoer van buiten af mocht uitvallen. De opbouw van de betonnen schachten is zowel in Smilde als in Lopik in recordtijd geschied, namelijk in 17 weken, hetgeen neerkomt op een meter per werkdag. Dit is mogelijk gemaakt door de toepassing van de zogenaamde schuifbekisting, welke na het indrogen van het beton in haar geheel opgetrokken kon worden en direct opnieuw volgestort.
Opbouw
Hoe is nu de opbouw van het silhouet dat men van de weg af waarneemt? De betonnen schacht, de onderbouw dus, is van 4 meter in de grond tot 86 meter boven de grond opgetrokken. Zij heeft een diameter van 10 meter. Op de schacht bevindt zich een enorme stalen mast van 190 meter (2 meter middellijn) welke 6 meter diep in de betonnen schacht verankerd ligt. Op deze holle mast rust dan weer een antennedrager van 15 meter, waarop nog een buis van 1,5 meter geplaatst is; totale hoogte 86 + 190 (-6) + 15 + 1,5 = 286,5 meter!
Op één punt
De enorme stalen mast „balanceert” in de schacht op één punt (totale belasting 370 ton). Hier zal de helft van de winddruk worden opgevangen: de andere helft wordt overgebracht op de drie tuien, die tientallen meters van de toren in de grond verankerd zijn. Elke tui bestaat uit drie zware stalen kabels, waarvan de bovenste een gewicht hebben van 3200 kilogram, dat is 10 kilogram per meter! De stalen kabels zijn op het werk zélf samengesteld uit rollen „waslijndraad”, zoals de heer Bos het noemde.
Hijgen maar…
De monteurs, die de stalen mast opstelden, hebben hier een bijzonder zwaar karwei. Niet zozeer vanwege de zware stalen secties welke naar boven gebracht moesten worden, – dat ts gesmeerd lierenwerk – maar vanwege het gewicht van hun eigen lichaam, dat de mannen dagelijks op hun eigen benen 190 meter omhoog moeten slepen. Gaat u maar na: dat is zoiets van tegen de 500 treden! want de lift, die ook in dit geweldige supplement geconstrueerd zal worden. (voor 2 personen) is nog niet klaar. De onderdelen voor de installatie der zendapparatuur boven in worden uiteraard buitenom opgehesen. Naar deze toren zal straks ook de vitale apparatuur van de tijdelijke hulpzender Irnsum worden overgebracht, zodat voor Irnsum dan alleen de functie van F.M.-zender overblijft.
Hoge verwachting
De hoofdfunctie van de nieuwe toren te Smilde zal zijn: het opvangen, versterken en opnieuw uitzenden van de tv-programma’s van Hilversum, waardoor verder afgelegen gebieden bereikt kunnen worden. Men verwacht van deze zender een enorme verbetering. De opdrachtgeefster, de PTT, heeft de eisen, die aan de zender gesteld moeten worden, letterlijk zeer hoog genomen.
Toch zal Smilde niet lang de hoogste radiomast hebben. Die van Lopik, welke dus zeer centraal komt te staan en die men een nog veel groter bereik wil geven, wordt straks 350 meter hoog.
In oktober zal de Smilder toren, althans wat het bouwtechnisch gedeelte betreft, gereed zijn. Wanneer de PTT de zender bedrijfs gereed zal hebben is nog niet te zeggen; wellicht tegen het eind van dit jaar. De ontvangst is in het noorden zeer slecht en het spreekt vanzelf dat aller ogen gericht zijn op Smilde!
met dank aan Nieuwsblad van het Noorden
zaterdag 8 augustus 1959